Narzędzia przesiewowe wspomagają prowadzenie obserwacji pedagogicznych i formułowanie na ich podstawie wniosków dotyczących funkcjonowania dzieci w weku do rozpoczęcia nauki i szkolnej oraz uczniów i uczennic w szkołach podstawowych i ponadpodstawowych. Dostępne są zarówno po rejestracji konta, jak i bez niego.
Skrining Rozwoju Małego Dziecka (SRMD) to narzędzie dla rodziców, opiekunów dzieci w wieku do lat 3, nauczycieli wychowania przedszkolnego, nauczycieli specjalistów zatrudnionych w placówkach wychowania przedszkolnego oraz poradniach psychologiczno-pedagogicznych, przedstawicieli instytucji zajmujących się szeroko rozumianym wsparciem i monitorowaniem rozwoju małego dziecka i jego rodziny. SRMD służy do monitorowania rozwoju dziecka w okresie wczesnego dzieciństwa (od 6 do 36 miesięcy) oraz średniego dzieciństwa (od 3 do 6 lat) i wspomaga proces obserwacji rozwoju dziecka. Oparte jest na opisach funkcjonowania dziecka w obszarach rozwoju zdefiniowanych w Międzynarodowej Klasyfikacji Funkcjonowania, Niepełnosprawności i Zdrowia (ICF).
Korzyści ze stosowania SRMD to m.in.: wczesne wykrywanie sygnałów nieprawidłowości lub opóźnień rozwojowych oraz mocnych stron dziecka, usprawnianie działań wspierających rozwój dziecka, poszerzenie zakresu współpracy z rodzicami oraz przedstawicielami instytucji zajmujących się wsparciem dziecka i rodziny we współtworzeniu środowiska sprzyjającego wszechstronnemu rozwojowi dziecka.
Kwestionariusz Szkolnej Oceny Funkcjonalnej (KSzOF) – to narzędzie dla nauczycieli edukacji wczesnoszkolnej, nauczycieli przedmiotu i nauczycieli specjalistów zatrudnionych w szkołach do oceny funkcjonowania dzieci i młodzieży w wieku od 7 do 19 lat (szkoła podstawowa i ponadpodstawowa), wspierające ocenę funkcjonowania ucznia w sytuacjach szkolnych (edukacyjnych i społecznych). KSzOF pozwala na identyfikację trudności uczniów w różnych obszarach aktywności. Uzyskane wyniki stanowią wstępne informacje o możliwych trudnościach, które po pogłębionej analizie mogą wskazywać na konieczność dodatkowego wsparcia i określić jego rodzaj i zakres. Narzędzie pomaga w zrozumieniu funkcjonowania uczniów i planowaniu odpowiednich działań wspierających proces uczenia się.
Kwestionariusz Szkolnej Oceny Funkcjonalnej (KSzOF; Gajdzica i in. 2024) pozwala na określenie funkcjonowania osoby uczącej się w zakresie aktywności i uczestniczenia i ma charakter przesiewowy. Przy wykonywaniu oceny funkcjonowania można skorzystać także z innych narzędzi obserwacji funkcjonalnej (Domagała-Zyśk 2023, 2024). Ocena funkcjonowania ucznia w zakresie aktywności i uczestniczenia jest ważnym, ale nie jedynym elementem oceny funkcjonalnej (OF). Zgodnie z założeniami Międzynarodowej Klasyfikacji Funkcjonowania, Niepełnosprawności i Zdrowia (ICF), zrozumienie funkcjonowania osoby wymaga, poza oceną aktywności i uczestniczenia, także oceny funkcjonowania tej osoby w aspekcie funkcji i struktur ciała, a także wpływu czynników kontekstowych – środowiskowych i osobowych (Gajdzica i in. 2024, Domagała-Zyśk i in. 2022, Otrębski i in. 2022). OF jest ważnym krokiem na drodze do ustalenia działań wspierających rozwój i uczenie się. Po wykonaniu OF można lepiej zrozumieć w jakich obszarach, istotnych dla codziennego funcjonowania szkolnego (edukacyjnego i społecznego) osoba ucząca się ma trudności, a dzięki temu określić działania niwelujące te trudności. Działania wspierające mogą być proponowane w różnych obszarach i zakresach, a także mieć różne fromy i adresatów. Wiele barier ograniczających rozwoj i uczenie się można zlikwidować poprzez zmiany w środowisku szkolnym ukierunkowane na poprawę dostępności (np. dobór odpowiednich do potrzeb uczniów materiałów edukacyjnych i ćwiczeniowych, metod nauczania, aranżację klasy, zastosowanie technologii wspomagających). Szkolna Ocena Funkcjonalna przeprowadzona za pomocą narzędzia KSzOF wymaga analizy jakościowej i określenia, w jakich obszarach aktywności i uczestniczenia funkcjonowanie osoby uczącej się jest optymalne, a w jakich doświadcza sytuacji wymagających wsparcia.
Każde twierdzenie, w którym funkcjonowanie osoby uczącej się zostało opisane cyfrą 1 lub 2, wymaga dalszej pogłębionej diagnozy, ponieważ wskazuje, że w tym zakresie osoba ucząca się doświadcza poważnych trudności. Na przykład: jeśli w twierdzeniu 'radzi sobie ze stresem związanym z wykonywaniem codziennych zadań', w skali 1-2-3-4-5, zaznaczono 1, czyli 'zachowanie występuje u osoby uczącej się w niewielkim stopniu, rzadko' oznacza to, że w tym zakresie osoba ucząca się doświadcza trudności i konieczne jest udzielenie jej wsparcia, a jeśli wskazano 5 – zachowanie to występuje w optymalnym stopniu, co oznacza brak potrzeby wsparcia.
Możliwe jest także obliczenie wyniku ogólnego dla całej skali oceny funkcjonalnej KSzOF dla danego przedziału wiekowego oraz ustalenie wyniku osoby uczącej się w postaci wyniku stenowego, przy czym należy pamiętać o przesiewowym charakterze narzędzia, które może służyć jako narzędzie pomocnicze do całościowego spojrzenia na funkcjonowanie szkolne osoby uczącej się, monitorowania postępów czy ewaluacji efektywności wsparcia. Wyniki KSzOF nie mogą być jednak traktowane jako rozstrzygające, jeśli chodzi o podejmowanie decyzji o działaniach wspierających. Łączny wynik 1 oznacza, że prawdopodobnie potrzeby osoby uczącej się mogą zostać zrealizowane w trakcie bieżącej pracy z osobą uczącej się. Wynik 2 wskazuje, że prawdopodobnie potrzebne będzie także włączenie dodatkowych działań wspierających na terenie szkoły. Wynik 3 wskazuje, że może być konieczne włączenie dodatkowych specjalistycznych działań wspierających na terenie szkoły oraz poza szkołą (wsparcie skoordynowane). Wnioskowanie na podstawie zastosowania narzędzia przesiewowego jest obarczone ryzykiem błędu, dlatego wymaga odpowiedniego przygotowania osoby stosującej narzędzie, także w zakresie ogrniczeń wnioskowania. Autorzy narzędzia rekomendują wykorzystanie KSzOF do oceny aktywności i uczestnictwa ucznia przez więcej niż jedną osobę (tzw. ocena 270 stopni), co pozwala na zobiektywizowanie oceny. Rozbieżności w ocenie różnych osób stanowią ważną informację i mogą pomóc lepiej zrozumieć uwarunkowania funkcjonowania ucznia. Wsparcie merytoryczne w zakresie realizacji zadań związanych z rozpoznawaniem potrzeb osób uczących się, planowaniem i realizacją wsparcia zapewniają szkołom publiczne poradnie psychologiczno-pedagogiczne. Konsultacje i doradztwo w zakresie praktycznego wdrażania rozwiązań wspierających rozwój i uczenie się oferują Specjalistyczne Centra Wspierające Edukację Włączającą.